Historia edukacji w Polsce

Korzenie edukacji w Polsce mają dość bogatą tradycje. Znany pisarz okresu renesansu, Andrzej Frycz-Modrzewski, w 1551 roku napisał dzieło o „O poprawie Rzeczypospolitej”, w której znalazło się pięć rozpraw.

Jedna z nich „O szkole” dotyczyła jego przemyśleń odnośnie szkolnictwa obywatelskiego oraz demokratycznego. W okresie Oświecenia król Stanisław August Poniatowski powołał Komisję Edukacji Narodowej. Miało to miejsce w roku 1773. Była to pierwsza taka organizacja w Polsce i w Europie! W tym okresie szkolnictwo było organizowane przez jezuitów i ukierunkowane na kształcenie teologiczne. Jezuici cechowali się dużą nietolerancją wobec osób innej wiary. To właśnie w 1773 roku papież Klemens XIV rozwiązał zakon jezuitów. Aby szkolnictwo w Polsce miało swoją kontynuacje powołano KEN. Nie była to jednak instytucja zbyt trwała – istniała niecałe 20 lat.

Komisja Edukacji Narodowej, a której czele stał Hugo Kołłątaj, wprowadziła naukę w języku polskim, historię oraz wychowanie fizyczne. Przeprowadzono reformę szkolnictwa średniego, przygotowano nowe podręczniki oraz ścieżkę kształcenia nauczycieli. Wprowadzono trójstopniowy model szkolnictwa składający się ze szkół powszechnych, gimnazjów oraz uniwersytetów. Od roku 1789 KEN zaczął powoli się rozpadać, a ostatecznie nastąpiło to po konfederacji targowickiej.

W okresie rozbiorów duży wpływ na edukację w Polsce miała myśl Filaretów i Filomatów oraz twórczość pozytywistów. Byli oni bardzo poczytni w tamtym okresie i powstrzymywali na duchu nasz naród, kiedy Polska nie istniała na mapie Europy.

Podczas zaborów, w XIX wieku, system szkolny był podobny do tego, który znany jest nam współcześnie. Jego początki związane są z protestanckich ruchem odnowy religijnej (był to okres I Rzeszy). Obowiązek szkolny został wprowadzony przez Fryderyka Wilhelma III przede wszystkim w celu poszerzenia germanizacji i rusyfikacji krajów podbitych. Miało to miejsce w 1819 roku. System szkolny był naszpikowany wtedy ideologicznie i politycznie. Kształcił wtedy, przede wszystkim urzędników, którzy mieli być podporządkowani władzy.

System pruski w dużej mierze został przyjęty w II Rzeczpospolitej. Związany był przede wszystkim z kwestiami społecznymi i narodowymi. Szkoły podstawowe trwały 7 lat i było płatne.

Po II wojnie światowej edukacja w Polsce była nacechowana ideologią komunistyczną opartą na założeniach marksistowsko-leninowskich. Razem z milicją, wojskiem i sądownictwem, szkolnictwo miało być narzędziem promowania nowej władzy. Często na lekcjach historii przekazywane były informacje niezgodne z prawną, na przykład zbrodnia w Katyniu. Uczniów w szkołach karano za mówienie otwarcie o swoich poglądach niezgodnych z założeniami Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Ustrój ten został obalony po roku 1989.

Obecnie, szkoła jest miejscem bardziej przyjaznym młodym ludziom. Zgodnie z art. 70 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej każda osoba przebywająca na terenie naszego kraju ma prawo do pobierania nauki. Obowiązkiem szkolnym objęte są osoby pomiędzy 6 a 18 rokiem życia, jednak do szkół obowiązkowych zaliczane są jedynie szkoły podstawowe i gimnazja. Współcześnie rodzice mają szeroki wybór placówek, do których mogą posłać swoje dzieci – od tych tradycyjnych po bardziej alternatywne. Oczywiście, nadal publicznej szkole zarzuca się wiele błędów w jej funkcjonowaniu, ale na bieżąco wprowadzane są reformy mające na celu jej usprawnienie.

Autor:
Artykuł przygotowała firma www.globaleduweb.com, która pomaga w wyjazdach na studia do USA, UK, Kanady i Australii.