W listopadzie 2015 roku będziemy świętować 30 rocznicę pierwszego, udanego przeszczepu serca wykonanego w Polsce. Operację przeprowadził doktor Zbigniew Religa. Jeżeli ktoś kiedykolwiek zapoznał się z historią tego wybitnego kardiochirurga lub oglądał film „Bogowie” wie, jaką długą i ciężką pracę musiał wykonać profesor zanim odniósł sukces. Obecnie, w Polsce wykonuje się ponad 100 takich operacji rocznie w trzech ośrodkach przeszczepowych – w Warszawie, Krakowie i Zabrzu. Niestety, czas oczekiwania na zabieg jest długi – szacuje się, że 45% chorych umiera oczekując na jego wykonanie.
Przez wiele lat zwlekano z rozpoczęciem prób operacji i przeszczepów przeprowadzanych na sercach. Nie było to spowodowane strachem, ale bardzo silnymi oporami moralnymi. I miało to miejsce jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku. Przed oczami pojawia się od razu scena z filmu „Bogowie”,w której bohaterka grana przez Sonie Bohosiewicz dopytuje się lekarza, czy jej mąż po przeszczepie serca nadal będzie kochał ją tak samo, jak przed operacją.
W latach 40. lekarze uważali, że przeszczepy narządów są niewykonywalne z powodu niemożności dopasowania dawcy z biorcą. W 1945 roku po raz pierwszy dokonano przeszczepu nerki, ale dopiero rok 1954 uznawany jest za datę początkową popularyzacji transplantacji. Pierwszy przeszczep serca został przeprowadzony przez doktora Christiana Bernarda 3 grudnia 1967 roku. W Polsce pierwszą próbę przeszczepu tego narządu podjęto dwa lata później, w 1969 roku.
Nie każdy kandydat może być zakwalifikowany do operacji przeszczepu serca. Jest wiele rygorystycznych wymogów, których nie można pominąć. Stan zdrowia pacjenta oceniany jest przez zespół lekarzy różnych specjalności. Chory powinien mieć poniżej 60 lat i nie cierpień na inne choroby współistniejące. Chociaż ta zasada jest w ostatnim czasie szeroko omawiana przez naukowców – w przyszłości ma być brany pod uwagę wiek biologiczny, a nie jak dotychczas chronologiczny. Dodatkowo, poza odpowiednim wiekiem, kandydat nie powinien cierpień na zaburzenia psychiczne oraz posiadać silną motywację do powrotu do zdrowia. Dyskwalifikowane są osoby mające problemy z uzależnieniami.
Transplantacja serca ma bardzo usystematyzowany przebieg. Narząd pobierany jest od dawcy, u którego została stwierdzona śmierć mózgu. Serce jest pobierane przez odcięcie aorty, żył oraz prawej i lewej tętnicy płucnej. Kolejnym etapem jest zatrzymanie akcji serca. Wykonuje się to przy pomocy zimnego roztworu kardioplegicznego o temperaturze +4 stopni C. Czas niedokrwienia nie może przekroczyć pięciu godzin.
Wyróżnia się dwa rodzaje przeszczepów: ortopowy i heterotopowy. Ortopowy polega na wycięciu serca od dawcy z pozostawieniem aorty wstępującej, pnia tętnicy płucnej oraz rąbków lewego i prawego przedsionka. Analogicznie postępuje się z narządem biorcy. Następnie wykonuje się zespolenia. Przeszczep heterotopowy wykonuje się całkiem inną metodą – serce biorcy nie jest usuwane. W jego jamie opłucnej, po prawej stronie, umieszcza się serce dawcy. Prawy przedsionek chorego jest zespalany z żyłą główną górną dawcy, zaś lewy przedsionek chorego z ujściem żył płucnych lewych dawcy.
Zabiegi przeszczepu serca są obecnie powszechną operacją ratującą życie chorych. Należy się wielki szacunek osobom, które przecierały ścieżki tej dziedziny medycyny. Z pewnością bez ich ogromnej determinacji wielu osobom nie udałoby się przeżyć.
| Autor: Autorem powyższego artykułu jest autor strony www.kardiochirurgpoznan.pl, profesjonalny kardiochirurg z Poznania i doktor nauk medycznych. |